Türkiye İstatistik Kurumu tarafından açıklanan Dış Ticaret Verileri baz alınarak Agrimetre tarafından hazırlanan TGDF Dijital Veri Paneli’ne göre 2021 yılının ilk 11 ayında tarım, gıda ve içecek sektörü 20,5 milyar dolar ihracat, 15,2 milyar dolar ithalat gerçekleştirdi. 01 ile 24 fasılları arasındaki tüm GTIP kalemleri ile 29. ve 35. fasıllardan seçili ürünlerin dahil edildiği hesaplamalara göre, 2021’nin ilk 11 ayında sektörün dış ticaret fazlası önceki yılın aynı dönemine kıyasla %21,1 arttı.
Özet Ticaret Sistemi (ÖTS) çerçevesinde yayınlanan dış ticaret verilerine göre, 2021’in ilk 11 ayında ihracat, önceki yılın aynı dönemine göre %20,7 oranında artarak 20,47 milyar dolara, ithalat %20,56 artarak 15,18 milyar dolara ulaştı.
Aylık ihracat ve ithalat birlikte arttı!
Aylık bazda bakıldığında Kasım 2021’de ihracat, önceki yılın aynı ayına göre %30,5 artarak 2,4 milyar dolar, aylık ithalat ise %31 artarak 1,7 milyar dolar olarak gerçekleşti. Aylık ithalat ve ihracat rakamlarının önceki yıla göre benzer oranlarda yüksek olması dikkat çekti.
İthalat, 2021 yılının ilk aylarında belirgin bir artış eğilimi sergiledi. Nisan ayında, önceki yılın aynı ayına göre %25 artan aylık ihracat ve ithalat artış hızının yavaşlaması ile bu trendde değişim görüldü. İhracat Mayıs ayında da belirgin şekilde artarken, 2021 yılında ilk kez Mayıs ayında ithalatın önceki yılın aynı ayına kıyasla gerilemesi, yılın başından bu yana devam eden yüksek ithalat trendini değiştirdi. İhracatın artması, ithalatın yavaşlaması yönündeki olumlu trend, Haziran’da güçlenerek devam etti. Temmuz – Kasım döneminde ise bu trend değişti ve ithalatta yine önemli artışlar kaydedildi.
Dış ticaret fazlası yıl sonuna güçlü girdi!
2021 yılının başlarında ithalatın artış eğiliminde olmasından olumsuz etkilenen dış ticaret dengesi, yılın ilk dört ayında önceki yılın aynı döneminin gerisinde kalmıştı.
Mayıs verilerinin gelmesiyle birlikte 2021’de ilk kez dış ticaret fazlası, önceki yılın aynı döneminin üzerine çıkmış; 2021’in ilk 5 ayında, önceki yılın aynı dönemine kıyasla %32,1 artarak 1,63 milyar dolar olarak gerçekleşmişti.
2021’in ilk 11 ayında dış ticaret fazlası önceki yılın aynı dönemine göre %21,1 artışla 5,28 milyar dolar olarak gerçekleşti.
Birim ihracat değeri 2021’in ilk 11 ayında, önceki yılın aynı dönemine göre %3,5 artarak 1.097 dolar/ton olarak gerçekleşti. İthalat birim değeri ise önceki yılın aynı dönemine göre %30 artışla 605 dolar/ton’a yükseldi.
Birim ithalat değerinin 2021’in başından beri yüksek seviyede devam etmesi olumsuz bir gelişme olarak değerlendirildi.
Dış ticarette en yüksek hacimli ürünler: Fındık, Un ve Makarna yerini korudu
2021’nin ilk 11 ayında ihracatta öne çıkan ürünler sırasıyla Fındık İçi (1,13 milyar dolar), Un (1,02 milyar dolar) ve Makarna (0,70 milyar dolar) olurken bu ürünler toplam ihracatın yaklaşık %13,9’unu oluşturdu.
Aynı dönemde en çok ithal edilen ürünler ise sırasıyla Buğday (2 milyar dolar), Soya Fasulyesi (1,4 milyar dolar) ve Ham Ayçiçeği Yağı (0,9 milyar dolar) oldu. Bu 3 ürün, toplam ithalatın yaklaşık %28,3’ünü, yani 4’te 1’inden fazlasını oluşturdu.
2021 yılı Kasım ayında en çok ihraç edilen ürünler Fındık içi, Mandalina ve Buğday unu olarak sıralanırken, en çok ithal edilen ürünler Buğday, Ham Ayçiçeği yağı ve Soya Fasulyesi oldu.
1 yıldan fazla süredir yurt içinde fiyat artışları ile sıkça gündeme gelen ve 760 milyon dolarlık ithalat ile 2020’de en fazla ithal edilen 3. ürün olan Ayçiçek yağında ithalat trendi 2021’de de devam etti. Ayçiçek ve Ayçiçek yağı 2021 yılında da en çok ithal edilen ürünler arasında yer aldı.
Ağustos (263 milyon dolar), Eylül (367 milyon dolar), Ekim (237 milyon dolar) ve Kasım (265 milyon dolar) aylarındaki yüksek Buğday ithalatı rakamları dikkat çekti.
Büyük ölçüde yem sektörü tarafından kullanılan Soya Fasulyesi’nin Haziran (246,9 milyon dolar), Temmuz (150,6 milyon dolar) ve Ağustos (158,1 milyon dolar) aylarındaki yüksek seviyedeki ithalatı dikkat çekmişti. Bu üründe, Mayıs-Ağustos aylarında 800 milyon doların üzerinde, yıl toplamında ise 1,4 milyar dolara yakın ithalat yapıldı. Eylül ve Ekim ayında önceki aylar kadar yüksek ithalat gerçekleştirilmezken, Kasım ayında 100 milyon dolarlık ithalat gerçekleştirildi.
En çok ihracat yapan sektörler
2021’in ilk 11 ayına ait dış ticaret verileri sektörlere göre incelendiğinde Sert Kabuklu Meyveler (2.143 milyon dolar), Şeker ve Şekerli Mamuller (2.044 milyon dolar), Yaş Meyve (1.990 milyon dolar), Bitkisel Yağ (1.549 milyon dolar) ve Balıkçılık ve Su Ürünleri (1.133 milyon dolar) Sektörleri en fazla ihracat yapan sektörler olarak sıralandı. Toplam ihracatın %43,3’ü bu 5 sektör tarafından gerçekleştirildi.
Aynı dönemde Hayvan Yemi (4.174 milyon dolar), Bitkisel Yağ (2.619 milyon dolar), Un (2.321 milyon dolar), Kakao-Çikolata (657 milyon dolar) ile Tütün ve Mamülleri (467 milyon dolar) sektörleri ise en çok ithalat yapan sektörler olarak sıralandı. Toplam ithalatın %67,4’ü, yani 3’te 2’si bu 5 sektör tarafından gerçekleştirildi. Bu oranın yüksek olması, ithalatın az sayıda sektörde yoğunlaştığını gösterdi.
Tek başına Hayvan Yemi Sektörü, 2021’in ilk 11 ayında 3,7 milyar dolara yaklaşan hacim ile toplam ithalatın %27,5’ini, yani 4’te 1’inden fazlasını oluşturdu.
Fiyat artışları ile gündemde yer bulan Bitkisel Yağ Sektörü, 2021’in ilk 11 ayında 2,6 milyar doları aşan ithalat ile toplam ithalatın %17,3’ünü oluşturdu. Küresel piyasalardaki fiyatın Mart 2020 – Mart 2021 döneminde 2 katından fazla artması ve döviz fiyatlarındaki yukarı yönlü hareketlilik, ithalata bağlı bu sektörde ülke içi fiyatların belirgin bir biçimde artması ile sonuçlandı.
İhracatın arttığı ve azaldığı sektörler
2021 yılının ilk 11 ayında önceki yılın aynı dönemine göre ihracatını değer olarak en fazla arttıran sektörler Bitkisel Yağ Sektörü (540 milyon dolar artış), Şeker ve Şekerli Mamuller Sektörü (431 milyon dolar artış), Beyaz Et Sektörü (323 milyon dolar artış), Sert Kabuklu Meyveler Sektörü (281 milyon dolar artış) ve Balıkçılık ve Su Ürünleri Sektörü (261 milyon dolar artış) oldu.
Aynı dönemde ihracatın gerilediği tek sektör Tütün ve Mamulleri Sektörü (103 milyon dolar düşüş) oldu. Kuru Meyve/Sebze ve Un Sektörleri ihracatı yılın ilk 4 ayında önceki yıla kıyasla gerideydi. Bu sektörlerdeki ihracatın toparlanması dikkat çekti.
2021 yılının ilk 11 ayında önceki yılın aynı ayına göre ithalatı değer olarak en çok artan sektörler Hayvan Yemi Sektörü (1.032 milyon dolar artış), Bitkisel Yağ Sektörü (652 milyon dolar artış), Un Sektörü (328 milyon dolar artış), Kakao ve Çikolata Sektörü (107 milyon dolar artış) ve Bakliyat Sektörü (79 milyon dolar artış) oldu.
İthalatın en çok düştüğü 5 sektör Makarna (207 milyon dolar düşüş), Şeker ve Şekerli Mamuller (78 milyon dolar düşüş), Canlı Hayvan Ticareti Sektörü (76 milyon dolar düşüş), Tütün ve Tütün Mamulleri (42 milyon dolar düşüş) ve Sert Kabuklu Meyveler Sektörü (41 milyon dolar düşüş) oldu.
Dış ticarette öne çıkan ülkeler
2021’in ilk 11 ayında dış ticaret verileri ülkeler bazında incelendiğinde en çok ihracat yaptığımız 5 ülke Irak (2.505 milyon dolar), Almanya (1.617 milyon dolar), Rusya (1.308 milyon dolar), ABD (1.085 milyon dolar) ve İtalya (896 milyon dolar) oldu. Bu 5 ülkeye yapılan ihracat, toplam ihracatımızın %36,2’sini oluşturdu.
Ülkelere göre en çok ihraç ettiğimiz ürünler Irak için un, tavuk eti, gofret ve waffle; Almanya için ambalajlı fındık, fındık içi ve kiraz; Rusya içinse mandalina, alabalık ve şeftali oldu.
Ülke bazında ithalat verileri incelendiğinde, 2021 yılının ilk 11 ayında en fazla ithalat yaptığımız ülkeler Rusya (3.293 milyon dolar), Brezilya (1.457 milyon dolar), Ukrayna (1.161 milyon dolar), ABD (803 milyon dolar) ve Malezya (762 milyon dolar) oldu. Bu 5 ülkeden yapılan ithalat, toplam ithalatın %49,2’sini oluşturdu.
Rusya’dan yapılan ithalatta öne çıkan ürünler buğday, ham ayçiçeği yağı ve dane mısır; Brezilya’dan yapılan ithalatta soya fasulyesi, kahve, tütün; Ukrayna’dan yapılan ithalatta buğday, arpa ve soya fasulyesi oldu.