Türkiye İstatistik Kurumu tarafından açıklanan Dış Ticaret Verileri baz alınarak Agrimetre tarafından hazırlanan TGDF Dijital Veri Paneli’ne göre 2021 yılının ilk 4 ayında tarım, gıda ve içecek sektörü 7 milyar dolar ihracat, 5,8 milyar dolar ithalat gerçekleştirdi. 01 ile 24 fasılları arasındaki tüm GTIP kalemleri ile 29. ve 35. fasıllardan seçili ürünlerin dahil edildiği hesaplamalara göre, 2021’nin ilk 4 ayında sektörün dış ticaret dengesi, önceki yılın aynı dönemine kıyasla %5,6 geriledi.
Özet Ticaret Sistemi (ÖTS) çerçevesinde yayınlanan dış ticaret verilerine göre, 2021’in ilk 4 ayında ihracat, önceki yılın aynı dönemine göre %12,8 oranında artarak 6,99 milyar dolara, ithalat %17,8 artarak 5,75 milyar dolara ulaştı.
Nisan ayında ihracatta büyük artış!
Aylık bazda bakıldığında Nisan 2021’de ihracat, önceki yılın aynı ayına göre %25 artarak 1,8 milyar dolar, aylık ithalat %7,6 artarak 1,4 milyar dolar olarak gerçekleşti. Aylık ihracattaki bu büyük artış dikkat çekse de, geçtiğimiz yıl pandeminin küresel etkisinin hissedildiği ilk dönemde ihracatın keskin düşmesi bu oranın yüksek çıkmasında etkili oldu.
Nisan ayında; 2021’in ilk aylarında belirgin biçimde artan ithalatın hız kesmesi de bir diğer önemli nokta oldu. Son olarak Mart ayında ithalat, önceki yılın aynı ayına göre %41,5 artış göstermişti.
Dış ticaret dengesi 2021’in başından beri geçtiğimiz yılın gerisinde
2021 yılının başından bu yana ithalattaki bu önemli artış dış ticaret dengesine de olumsuz yansıdı. Ocak 2021’de dış ticaret dengesi önceki yılın aynı ayına kıyasla %38,4 daha düşüktü. 2021’in ilk 2 ayında dış ticaret dengesi önceki yılın aynı dönemine göre %13 düşük seviyede, 0,64 milyar olarak gerçekleşmişti. 2021’in ilk 3 ayında ise dış ticaret dengesi önceki yılın aynı dönemine göre %28,5 geride, 0,84 milyar dolar olarak gerçekleşti.
Dış ticaret dengesi, Nisan ayında ithalattaki yavaşlama ve ihracattaki büyük artışla toparlansa da, 2021’in ilk 4 ayında önceki yılın aynı dönemine göre %5,6 düşük olarak, 1,24 milyar dolar seviyesinde gerçekleşti.
Birim ihracat değeri 2021’in ilk 4 ayında, önceki yılın aynı dönemine göre %1,3 artarak 1.090 dolar/ton olarak gerçekleşti. İthalat birim değeri ise önceki yılın aynı ayına göre %32,9 artışla 602 dolar/ton’a yükseldi. 2021’in başından beri yüksek seviyede devam eden birim ithalat değeri de olumsuz bir gelişme olarak değerlendirildi.
Dış ticarette en yüksek hacimli ürünler
2021’nin ilk 4 ayında ihracatta öne çıkan ürünler sırasıyla Fındık İçi (0,44 milyar dolar), Un (0,31 milyar dolar) ve Makarna (0,22 milyar dolar) olurken bu ürünler toplam ihracatın yaklaşık %13,9’unu oluşturdu.
Aynı dönemde en çok ithal edilen ürünler ise sırasıyla Buğday (0,63 milyar dolar), Ham Ayçiçeği Yağı (0,43 milyar dolar) ve Soya Fasulyesi (0,36 milyar dolar) oldu. Bu 3 ürün, toplam ithalatın yaklaşık %24,7’sini, 4’te 1’inden fazlasını oluşturdu.
2021 yılı Nisan ayında en çok ihraç edilen ürünler Buğday Unu, Fındık içi ve Makarna olarak sıralanırken, en çok ithal edilen ürünler Ham Ayçiçeği Yağı, Soya Fasulyesi ve Ayçiçeği oldu.
Son dönemde yurt içinde fiyat artışları ile sıkça gündeme gelen ve 760 milyon dolarlık ithalat ile 2020’de en fazla ithal edilen 3. ürün olan Ayçiçek yağında ithalat trendi devam etti. Ayçiçek yağı 2021 yılında da en çok ithal edilen ürünler arasında yer aldı.
En çok ihracat yapan sektörler
2021’in ilk 4 ayına ait dış ticaret verileri sektörlere göre incelendiğinde Sert Kabuklu Meyveler (795 milyon dolar), Şeker ve Şekerli Mamuller (730 milyon dolar), Yaş Meyve (605 milyon dolar), Bitkisel Yağ (466 milyon dolar) ve Sebze (399 milyon dolar) Sektörleri en fazla ihracat yapan sektörler olarak sıralandı. Toplam ihracatın %42,8’i bu 5 sektör tarafından gerçekleştirildi.
Aynı dönemde Hayvan Yemi (1.367 milyar dolar), Bitkisel Yağ (1.176 milyon dolar), Un (723 milyon dolar), Nişasta (448 milyon dolar) ve Kakao-Çikolata (293 milyon dolar) sektörleri ise en çok ithalat yapan sektörler olarak sıralandı. Toplam ithalatın %69,7’si, yani 3’te 2’sinden fazlası bu 5 sektör tarafından gerçekleştirildi. Bu oranın yüksek olması, ithalatın az sayıda sektörde yoğunlaştığını gösterdi.
Tek başına Hayvan Yemi Sektörü, 2021’in ilk 4 ayında 1,4 milyar dolara yakın hacim ile toplam ithalatın %23,8’ini, yani neredeyse 4’te 1’ini oluşturdu.
Fiyat artışları ile gündemde yer bulan Bitkisel Yağ Sektörü, 2021’in ilk 4 ayında 1.176 milyon dolarlık ithalat ile toplam ithalatın %20,5’ini oluşturdu. Küresel piyasalardaki fiyatın da Mayıs 2020 – Ocak 2021 döneminde neredeyse 2 katına çıkması, ithalata bağlı bu sektörde ülke içi fiyatların belirgin bir biçimde artması ve fiyatların halen bu yüksek seviyede devam etmesiyle sonuçlandı.
İhracatın arttığı ve azaldığı sektörler
2021 yılının ilk 4 ayında önceki yılın aynı dönemine göre ihracatını değer olarak en fazla arttıran sektörler Şeker ve Şekerli Mamuller Sektörü (140 milyon dolar artış), Yaş Meyve Sektörü (114 milyon dolar artış), Bitkisel Yağ Sektörü (107 milyon dolar artış), Sebze Sektörü (100 milyon dolar artış) ve Balıkçılık-Su Ürünleri Sektörü (94 milyon dolar artış) oldu. Yılın ilk aylarına göre Mart ve Nisan aylarında Sert Kabuklu Meyveler Sektörü ihracat artış hızının yavaşlaması dikkat çekti.
Aynı dönemde ihracatın en çok gerilediği sektörler ise Tütün ve Mamulleri Sektörü (62 milyon dolar düşüş), Makarna Sektörü (11 milyon dolar düşüş), Kuru Meyve/Sebze Sektörü (8 milyon dolar düşüş), Un Sektörü (4 milyon dolar düşüş) ve Baklagil Sektörü (3 milyon dolar düşüş) oldu.
2021 yılının ilk 4 ayında önceki yılın aynı ayına göre ithalatı değer olarak en çok artan sektörler Bitkisel Yağ Sektörü (388 milyon dolar artış), Hayvan Yemi Sektörü (233 milyon dolar artış), Nişasta Sektörü (180 milyon dolar artış), Pirinç Değirmenciliği Sektörü (71 milyon dolar artış) ve Tohumculuk Sektörü (21 milyon dolar artış) oldu.
İthalatın en çok düştüğü sektörler Makarna (150 milyon dolar düşüş), Şeker ve Şekerli Mamuller (26 milyon dolar düşüş), Canlı Hayvan Ticareti (14 milyon dolar düşüş), Baklagil Sektörü (8 milyon dolar düşüş) ve Süt-Süt Ürünleri Sektörü (8 milyon dolar düşüş) oldu.
Dış ticarette öne çıkan ülkeler
2021’in ilk 4 ayında dış ticaret verileri ülkeler bazında incelendiğinde en çok ihracat yaptığımız üç ülke 804 milyon dolar ile Irak, 537 milyon dolar ile Almanya ve 455 milyon dolar ile Rusya şeklinde sıralandı.
Bu 3 ülkeye yapılan ihracat, toplam ihracatımızın %25,7’sini oluşturdu. Ülkelere göre en çok ihraç ettiğimiz ürünler Irak için un, tavuk eti, gofret ve waffle; Almanya için ambalajlı fındık, fındık içi ve fındık püresi; Rusya içinse mandalina, alabalık ve domates oldu.
Ülke bazında ithalat verileri incelendiğinde, 2021 yılının ilk 4 ayında en fazla ithalat yaptığımız ülkeler 1.408 milyon dolar ile Rusya, 390 milyon dolar ile Brezilya ve 353 milyon dolar ile Ukrayna oldu. Rusya, Brezilya ve Ukrayna’dan yapılan ithalat, toplam ithalatın %37,4’ünü oluşturdu.
Rusya’dan yapılan ithalatta öne çıkan ürünler buğday, ham ayçiçeği yağı ve dane mısır; Brezilya’dan yapılan ithalatta soya fasulyesi, kahve, tütün; Ukrayna’dan yapılan ithalatta dane mısır, soya fasulyesi, buğday kepeği oldu.